Kanser hastaları aldıkları ana kanser tedavilerine, kullandıkları ek ilaçlara, beraberinde sahip oldukları hastalıklara, tümörün yerleşim alanına ve daha önceki bağırsak alışkanlıklarına bağlı olarak çeşitli derecelerde kabızlık (konstipasyon) yaşamaktadırlar. Önceki yazımızda kanser hastalarında görülen kabızlığın nedenlerini ve tedavi yaklaşımlarını detaylı bir şekilde incelemiş ve sıklıkla gözardı edilen bir sorun olduğunu vurgulamıştık. Bununla birlikte kabızlık tedavisinde beslenme tarzı büyük önem taşımaktadır.

Kabızlık tedavisinde beslenmenin yeri nedir?

Kabızlık tedavisinde en önemli yeri tutan besinler çözünür ve çözünmez posa içeren besinlerdir. Günlük alınması gereken posa miktarı 25-30 gr arasındadır. Çözünür posa besinlerdeki suyu emerek jelatinimsi bir yapı oluşturmaktadır. Yulaf, arpa, elma, kurubaklagiller, bezelye, birçok sebze ve meyvede çözünür posa bulunmaktadır. Çözünmez posa ise hacim arttırarak etki göstermektedir. En önemli kaynakları; meyve kabukları, buğday, mısır, kuruyemişlerdir. Posa türlerinin her ikisi de besinlerin kalın bağırsaktan (kolon) geçişini hızlandırır ve kolona hareketlilik kazandırır. Beslenmedeki posa miktarını arttırabilmek için günde 5 porsiyon taze kabuklu sebze meyve, haftada en az 2 kez kurubaklagil, günlük 6-11 porsiyon kepek, tam buğday gibi ayrışmamış tahıl tüketilmelidir. Et yemekleri sebzelerle pişirilerek içindeki posa miktarı arttırılabilir.

Konstipasyon tedavisi için beslenme önerilerimiz;

1. Her gün aynı saatte yemek yemeye çalışın,

2. Her gün aynı saatte tuvalet ihtiyacınız için zaman ayırın,

3. Her gün 8-10 bardak su tüketiminin yanında ılık içecekler tüketilmelidir,

4. Tedavinizi yöneten doktorlarında bilgisi dahilinde yüksek lifli gıdalar (yulaf, buğday rüşeymi, kuru erik, armut, narenciyeler, şeftali, elma, kayısı, brokoli, mısır, bezelye, domates, kabak, ananas, kiraz, şalgam, pancar, brokoli, karnabahar , havuç, badem, mercimek, soğan, fındık, ceviz vb…) tüketilebilir,

5. Kahvaltıda sıcak içecekler ve yüksek lifli gıdaları bir arada tüketilmesi konstipasyonun yönetimi açısından faydalıdır,

6. Ara öğünlerde sıcak limon suyu tüketilebilir,

7. Az ve sık besin tüketin,

8. Her gün hafif düzeyde de olsa egzersiz yapmaya çalışın, egzersiz yapamayan bireyler için yatak içinde karın kasını çalışmaya yönelik egzersizler yapılabilir,

9. Pirinç ununun bulunduğu yiyecekler tüketilmemelidir,

10. Bağırsaklarda herhangi bir nedenle tıkanıklık (obstrüksiyon) oluşmuşsa doktorunuz yüksek lifli diyet önermeyecektir, hatta hastaneye yatıp yemeyi bir müddet kesmek gerekebilir

11. Yemeklerden 1 saat kadar önce ılık ya da sıcak içecekler tüketilmelidir,

12. Meyve kompostuları tüketilmelidir,

13. Yağlı tohumların (kuruyemiş) tüketimi dirençli nişata içeriğinden dolayı aynı zamanda prebiyotik görevi görmektedir ve bağırsak hareketliliğini arttıracağından günlük gereksinim duyulan miktarda tüketilmelidir.

14. Tüketilen çorbalara buğday rüşeymi veya yulaf kepeği ilave edilerek çorbaların posa miktarı arttırabilir,

15. Dışarıdan alınan paketlenmiş ürünlerde 5gr/porsiyon posa içerdiğini gösteren ifade mevcutsa yüksek posa içeriyor demektir.

Kabızlığa Karşı Bir Yemek Tarifi: SEBZELİ LAZANYA

İÇİNDEKİLER (4 kişilik)

– 1 yemek kaşığı zeytinyağı

– 2 diş sarımsak, ezilmiş

– 1 baş soğan, ince kıyılmış,

– ½ taze fesleğen, kıyılmış,

– 1 kırmızı acı biber,

– 3 kereviz sapı,

– 4 adet havuç, rendelenmiş

– 10 adet mantar, kıyılmış,

– 1 bağ ıspanak, doğranmış,

– 3 yemek kaşığı domates salçası,

– 6 adet domates, doğranmış,

– 1 kutu lazanya,

– 2 dilim rendelenmiş kaşar peyniri.

Yapılışı

Hazırlıklar yapılmadan önce fırın 180 derecede ısıtılır. Sarımsak, soğan, kereviz, fesleğen, biber ve havuç 5 dakika kadar sotelenir ve zeytinyağı eklenir. Ispanak ve mantar eklenerek yaklaşık 1 dakika kadar pişirilir. Domatesler ve domates salçası eklenerek orta ateşte kaynatılır. Sebzeler yumuşak kıvama gelene kadar yaklaşık 10 dakika pişirilir ve ateşten almaya yakın 1 çay kaşığı tuz eklenir. Daha sonra hazırlanmış lazanyanın üzerine karışım bölüştürülür ve 2 kat olacak şekilde devam edilir. Üzerine rendelenmiş kaşar peyniri eklenerek fırına verilir. Yaklaşık 50 dakika pişirilir.

Konstipasyon ve Prebiyotikler

Prebiyotikler; bağırsaklarda sindirim enzimleri tarafından sindirilemeyen ve bağırsak florası olarak da bilinen mikrobiatada ki yaralı bakterilerin sayısını ve aktivitesini arttıran bir grup kısa zincirli karbonhidratlardır. Prebiyotik besinler bağırsakta bakteriler tarafından fermente edilerek kısa zincirli yağ asitlerini ortaya çıkarırlar. Ayrıca ortamın ph’ını düşürerek asitliği arttırırlar böylece kalsiyum ve magnezyumun emilimi artar. Probiyotik bakterilerin sayısını ve etkilerini arttırılar. Zararlı bakterilerin vücuttan atılmasını sağlarlar. Kolondaki sıvı emilimini arttırdıkları için konstipasyon (kabızlık) için kullanılabilmektedirler. Özellikle inülin (enginar, sarımsak, pırasa, soğan, çavdar, buğday kepeği) ve oligofrüktoz (enginar, sarımsak, pırasa, soğan, çavdar, buğday kepeği) konstipasyonda tercih edilmektedir. Ayrıca pektin içeren kurubaklagiller, kabuklu meyve ve sebzelerde konstipe bireylerde bağırsak hareketlerini arttırıcı etki sağlarken dışkı formunu yumuşatmaktadır. Yine baklagil ve kepekli tahıl grubunda bulunan dirençli nişasta sadece kalın bağırsakta yaralı sindirim bakterisi olan bifidobakteri tarafından fermente olarak defekasyonu kolaylaştırırlar. Prebiyotikler fonksiyonel besin grubunda yer almaktadırlar. Fonksiyonel besinler deyince lif, antioksidant, prebiyotik gibi biyoaktif bileşenleri içinde doğal olarak içeriğinde bulunduran, günlük diyetin bir parçası olarak vücuda alınan besinler olduğunu biliyoruz. Fonksiyonel gıdalar besin öğesi olarak değil de, vücudun metabolik ve fizyolojik faaliyetleri için katkı sağlayan gıdalar olarak düşünülmelidir. Genellikle meyveler, sebzeler, süt ve süt ürünlerinde bulunurlar. Yapılan çalışmalarda süt ve süt ürünlerinde bulunan galaktooligosakkaritlerin dışkılama sayısını arttırdığı bilinmektedir. Ksilooligosakkaritler ve fruktooligosakkaritler meyve ve sebzelerde bulunmaktadır. Harici ürünlerin kullanılması yerine prebiyotiklerin gıdalarla alınmasını öneririz. Diyetle alınan prebiyotikler mide-bağırsak sistem sağlığını korur, kabızlıkta faydalıdır ve etki mekanizmalarıyla kronik hastalık riskini düşürerek bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.