Turunçgil Yetiştiriciliği, Turunçgil Nasıl Yetişir,

Turunçgiller Hangi Bölgede Yetişir: Kış ılıklığı olan, geçirimli ve kireç oranı yüksek olan topraklarda yetişir. Kış sıcaklıklarının 0 derecenin altına düşmediği Akdeniz, Güney Ege, Güney Marmara ve Doğu Karadeniz kıyılarında yetişir. Kıyı boyunca Finike, Antalya, Alanya, Anamur, Silifke, Mersin, ve Dörtyol’da yetiştirilir. Türkiye turunçgil üretiminin yaklaşık % 89′u bölgeden karşılanır.

Sağlıklı turunç ağaçlarından iyi olgunlaşmış meyvelerin toplanarak enine 2’ye bölünmesi ile tohumlara zarar vermeden kesilerek tohumlar elde edilir, yıkanır, posa ve kavuzlar kumla ovulur, anaç turunç tohumları temiz suda durulanır. 52 C suda 10 dakika tutularak kurutulur, ilaçlanır ve hemen ekilir. 20-25 günde ekilmeyecekse kurutulan anaç tohumlar –4 C’de dolap veya soğuk havada 40-60 gün saklanabilir. 1 lt tohum 2200-2500 adet, 1 kg tohum ise 2200-2800 adettir. Turunç fidelerinin yetiştirilmesinde en önemli hususlardan birisi de uygun harç temini ve yeni yetiştirme tekniği olan tüplü fidan yetiştirmesidir. Yaprağını dökmeyen bir tür olduğu için yılın her mevsimi taşıma ve dikmeye müsait olması nedeniyle tüplü fidan ve tüp materyali özellikle tedarik edilmesi ve hazırlanması öncelik istemektedir.

Harç Hazırlanması: Açıkta turunçgil fidan yetiştiriciliğinde harcın ana maddesi olan ham orman toprağı, tohum ekimi ve çöğür şaşırtılmasından 2-3 ay önce hazırlanmalıdır. Harç için kullanılan ahır (çiftlik) gübresinin iyi yanmış ve içinde bitki artıklarının bulunmaması şarttır. Koyun veya keçi gübresi tercih edilmelidir. Üçüncü materyal dişli kum olup toprağın veya gübrenin yarısı kadar temin edilir.

1 m3 harç için; 20 teneke orman toprağı, 20 teneke iyi yanmış ahır gübresi, 10 teneke dişli kum iyice karıştırılıp, nemlendirilmeli, gıda değerini arttırmak için ticari gübreler takviye edilir. 1 m3 harç için 1,2-1,5 kg. 15-15-15 kompoze gübresi kullanımdan birkaç gün önce karıştırılır. (Toprak ilaçlanacaksa ilaçlamadan sonra karıştırılır) Hazırlanan harcın hastalık ve zararlılardan temizlenmesi için harcın ilaçlanması gerekmektedir. 1 m3 harç için formalin 40 isimli ilaç 49 lt suya 1 litre formalin püskürtülür üzeri plastik örtü ile 2 gün kapatılır. Hem zararlı hem de toprak mantarları için koruyucu önlemlerden en idealidir. Hazır harcın pH’sının 6 civarında olması sağlıklı ve sağlam fide veya fidan yetiştirilmesinin zorunluluğudur. pH’sının düşürülmesi için kükürt, asit karakterde ise yükseltmek için kireç kullanılır. Bölgemiz toprakları kireçli olduğu için pH 7.0-7.9’dur. Bu hususa dikkat etmek lazımdır.

Serada virüssüz fidan için harç hazırlama
1/9 kum-2/9 pomza veya perlit 6/9 torf karışımı kum hafif dişli pomza veya perlit 0,5-1,0 mm irilikte, torf ise kabartılmalı ölçülere göre karışım yapılmalı ilave olarak makro ve mikro besin elementleri ilave edilir.

1 m3 fidan harcı için sera harcına katılacak aşağıdaki besin elementleri harca karıştırılır.

Triple Süper Fosfat 620-700 g.
Magnezyum Sülfat 500-600 g.
Amonyum Nitrat 300-400 g.
Potasyum Nitrat 165-200 g.
Potasyum Sülfat 165-200 g.
Amonyum Sülfat 250-300 g.
Toz Kükürt 250-300 g.

Sırt pompası ile aşağıdaki mikro besin elementleri karışıma püskürtülür.
Bakır sülfat 125-250 g.
Çinko Sülfat 60-500 g.
Mangan Sülfat 80-700 g.
Demir Sülfat 100-600 g.

Sera şartlarında 20×30 cm ebadında körüklü torbalar tedarik edilir, açılmadan köşeler delinir veya 6-8 adet 0.5 cm’lik delikler açılır, dolum yapılır. Tohum veya fide, çöğür için kullanımı en idealdir. Açıkta fidan harcı ve plastik torbalar 30×40 cm ebadında güneşten az etkilenen sağlam yapıda olmalı. Torba dolumunda harç kürekle aktarılır gübre takviyesi gerekiyorsa bu aşamada yapılır. Torbalar fazla suyun sızdırılması için delinir. 30×40 ebadında torba delimi delikli 0.5 veya 1inçlik delikli zımba ile 2 köşeler birde orta alta 0.5 cm sağlam kalacak şekilde delinir. Açılımında 4 dikli olmalı, harç dolumu küçük el kürekleri ile doldurulur, dolum esnasında yabancı maddeler ayıklanır. Tohum torbası yani tohum ekilecek torbalar 5/3 kadar doldurulur, tohum üzerine kapak harç ilavesi ile 4/5’lik bölüme tamamlanır 1/5 oranı ise su payı olarak kalır. Hem tohum yastığı hem de turunç çöğürü ekilecek ve dikilecek yer hazırlanmış olur.

Tohum torbaları ve çöğür torbaları Kuzey-Güney istikametine gelecek şekilde 4’lü olarak istenilen uzunlukta dizilir, arada servis boşluğu bırakılır. Tohum çöğür torbaları dizimi takiben harcın nem ve tavlı olması için tedbirler alınır.

Tohumların Ekimi: Turunç tohumları hafif nemlendirilir ve toprak altı hastalık ve zararlılar için korucu olarak ilaçlanır. Tohumlar phytophthora fungusu taşıyabilirler. Bu nedenle uygun ilaç seçilmeli, ayrıca zararlılara karşıda uygun insektisit ile tohum ilaçlanır.

3/5 oranında harç dolu plastik torbalara ekim için,torba içi toprak elle düzgün zemin halinde düzeltilir. Yabancı maddeler varsa (taş, tezek, kök artıkları vs) temizlenir. Bu işler mart ayı ortalarına kadar tamamlanır ve hava sıcaklığı en az 13 C olmalıdır (sera içerisinde ekim her zaman yapılır). Tohum ekimi için ehil kişilerin avuç içine aldıkları tohum parmak aralarından homojen dağıtımı ile tüplerin üstendeki yumuşatılmış toprağı dağıtılır. Her bir torbaya 10-15 adet tohum düşmesi sağlanır. Tohumların üzerine 1,5-2 cm kalınlıkta harçla kapatılır. Kum miktarını biraz fazlaca olması tohum çıkışını kolaylaştırır. Kaymak bağlamayı engeller. Tohum üzerine harç ayrıca özenle hazırlanmalı kum yerine toz toprakla atılabilir, nem yetersiz ise süzgeçli kova ile sulanır. Turunçgil tohumları yavaş çimlenirler.sifalibitkileriniz.com Sera şartlarında 30 gün açıkta ise 40 günde çimlenir. Toprak yüzüne çıkarlar. 1 kg. tohumda ortalama 2500 adet tohum bulunur. Her bir tüp torbaya 25-40 g veya 1 kg tohum 250 torbaya yeterlidir. ileri aşamada her bir 30×40 cm’lik tüpte ortalama 8-10 adet kalacak şekilde seyreltilir.

Sulama: Fideler çıkana kadar 3 günde bir yağmurlama veya süzgeçli kova ile sulanmalıdır. Çıkış tamamlandıktan sonra 7 günde bir sulama sıklığı yeterlidir. İyi bir fide gelişmesini sağlamak için düzgün bir sulama gereklidir. Tohum tüplerinin üzerinin kurumasına izin verilmediği gibi çamur gibi ıslanmasına da izin verilmemelidir.

Gübreleme: Organik maddece zengin topraklarda fide iyi gelişir ancak kök çürüklüğü çökerten gibi hastalıklara yakalanma eğilimlerini artırır. Bu nedenle kimyasal gübre kullanılmalıdır. Amonyum sülfat veya nitrat gübrelerinden biri seçilir 3-5 yapraklı dönemde verilmeye başlanır. 320g gübre 10m2 ye yeterlidir, 30×40 cm’lik tüpler (32 ad 1m2 ) 320 g gübre 300 adet tüp yeterlidir. Ortalama 1 g/1 ad tüp isabet edecek şekilde yeterli su ile sulandırılarak verilir. Yaprak üstünde kalırsa yakabilir. Yağmurlama şeklinde hafif bir sulama ile işlem tamamlanır . Bu işlem haziranın ilk haftası ve son haftası 2 kez tekrarlanır. Ayrıca lüzum görüldüğünde imkanlar müsaitse hayvan gübresinden şerbet yapılarak hızlı gelişme döneminde yılda 2 kez verilmelidir.

Fidelerin Şaşırtılması: Tohum ekiminden 6-12 ay gibi uzun süre sonunda şaşırtılmaya gelen 20-30 cm ve daha büyük fideler önce sulanır tav ortamında elle çekilerek sökülür. Fazla toprak hafifçe silkelenir, fideler serin gölge ve nemli bir yere konulur .Hasta kıvrılmış ve şekil bozukluğu gösteren fideler atılır. 2. boya atılan fideler öncelikle 1. Boy ve kalitede olanlar ayrı diğer kısmı ayrı boylanır, hemen yerlerine dikilirler. Kök ve gövde tuvaleti için keskin temiz makaslar kullanılır. Kazık kökler büyüme derinliğinden itibaren 5-6 cm kalacak şekilde kesilir gövde uzunluğu ise 20–30 cm’den kesilir, saçak köklerden uzun olanlar kesilir. Toprak altı zararları için hazırlanan (Captan + Benlate) eriyiğine batırılarak önceden hazırlanan tüplere (5/4 harç dolu) uygun bahçıvan kazığı ile açılan yerlere konulur. İkinci kişi büyüme derinliğinde kök ve gövde tuvaleti yapılmış çöğürleri diker. Dikim derin veya yüzlek olmamalı, can suyu verilmelidir. Şaşırtılan çöğürler ilk sulamasından itibaren gözlem altında her gün kontrol edilir. 7 gün ara ile sulama yapılır. 1 ay sonra üst gözlerden yeni sürgünler 3-5 cm uzunluk olunca kök sistemi çalışır durumu olduklarından ilk kimyasal gübre verilir. Mayıs ayı ilk haftasına rastlanmakta olup tercihen Amonyum Sülfat gübresi verilir. Avuç dolusu 7-8 tüp torbaya yeterli olup hemen su verilir, 3-4 gün sonrada tatlı su ile tekrar sulanır,sulamada yağmurlama yapılması bitki üzerindeki tuz ve gübre birikimlerini temizler. Gübrelemeden 1. hafta sonra çöğürlerin koltuk alma işlemi yapılır. Filizlerden bir tane kuvvetli olanı bırakılır diğerleri elle koparılır. Haziran ayının ilk haftası tırnak keskin temiz steril makasla bırakılan sürgün üst noktasından yaralanmadan kesilir (%5’lik hipo eriyiği) yeterlidir. Düzgün kesilen yara hızla kapatılır ve gelişme devam eder. Torbalarda ot alma, koltuk alma tüp torbalar arası yabancı otları zararlılarla mücadele aksatılmadan bakım işleri yapılır. Eylül ayı ilk haftasından sonra %2 Amonyum Sülfat gübresi 2.cisi 7-8 fidana 1 avuç eşit şekilde verilir ve aşılama kalınlığına gelmiş durumdadır. Aşılama öncesi toprak seviyesinden 20-30 cm kısmın dikenleri alınır. Hava sıcaklık seyrine göre vejetatif gelişmenin sonuna yakın gündüz sıcaklığı 26 C olunca T göz aşışı yapılır.

Turunçgillerde Aşı Zamanı: Turunçgillerde aşı iki değişik zamanda yapılır. En iyi sonuç alınan aşılama zamanı Eylül-Ekim döneminde yapılan durgun göz aşısıdır. İlkbaharın girmesi ve fidanlarda filizlenmenin (sürgün) başladığı zamanlarda Mart’ın 20sinden başlayarak Nisan ve Mayıs ayları içerisinde sürgün göz aşısının yapılma zamanıdır.Yukarıda belirtilen Başlama tarihi mevsim şartlarına bağlı olarak daha önce veya daha sonrada başlayabilir. Burada önemli olan ağaçların uyanması, yeterli ısı ve bir don olma ihtimalinin uzak olmasıdır. Aşılama yapılırken her işte olduğu gibi dikkat edilecek hususlar vardır. Bu hususlar aşılayacağımız fidanın geleceği açısından son derece önemlidirler. Öncelikle aşı kalemini çok iyi seçmemiz lazımdır. Herhangi bir Ağaçtan alınmış, herhangi bir aşı kalemi yerine.. Hastalıksız olduğundan sonderece emin olduğumuz, verimli ve mümkünse genç ağaçları aşı kalemi almak için tercih etmeliyiz. Eğer bu aşı kalemini o anda kullanmayacaksak belirli bir süre saklamamızda mümkündür. Bunun için sağlam ve deliksiz bir naylon torba gerekecek.sifalibitkileriniz.com Aşı kalemleri bu torbanın içerisine konup elile havası sıkıştırılarak alındıktan sonra ağzı sıkıca bağlanıp buz dolabını sebzeliğinde 1-2 ay saklandıktan sonrada kullanılabilir. Aşı yapmaya başlamadan önce anaç üzerindeki diken ve sürgün gibi fazlalıklar alınır. Önceden ağzı bilylenmiş ve dezenfekte edilmiş aşı biçağı kullanarak aşıya başlanır. Ayrıca yapılan aşıları bağlamada kullandığımız aşı bağlarıda aşının tutması açısından çok önemlidir. Bunun için kullanmamız gereken aşı bağı piyasada satılan ve plastikten yapılmış olan şerit aşı bağlarıdır.