Yüzyılı aşkın süredir kullanılan Montessori eğitim sistemi İtalyan eğitim felsefesi uzmanı Maria Montessori tarafından geliştirilmiştir. 1870 yılında İtalya Ancora’da dünyaya gelen Maria Montessori, 1896 yılında tıp doktoru olmuştur. İtalya’da bu unvanı alan ilk kadın olma özelliğine sahip olan Montessori, psikiyatri alanına yönelmiş ve kendisini çocukların eğitimine adamıştır. Zihinsel engelli çocuklarla çalışmalar yapan Doktor Montessori çocukların tedavisinin tıpta değil eğitimde olduğunu öne sürmüştür.

Maria Montessori tarafından geliştirilen eğitim sisteminde çocuğun ilgi alanlarına uygun bir eğitim alması amaçlanmaktadır. Günümüzde en yaratıcı fikirleri üreten ve belli konumlara yükselmiş olan kişiler Montessori eğitim sistemiyle yetişmişlerdir. Herhangi bir sınırlamanın bulunmadığı bu eğitim sistemiyle çocuklara özgür bir eğitim sunulur. Günümüzde Montessori eğitimlerini verebilmek amacıyla İngiltere’de bulunan Uluslararası Montessori Derneği tarafından eğitmen yetiştirilmektedir. Bu eğitim anaokulu, ilkokul ve bazı ülkelerde lise seviyesine kadar çıkmaktadır.

Maria Montessori yapmış olduğu gözlemlerde çocuklara uygun bir ortam oluşturularak doğal gelişiminin sürdürülmesi halinde, çocukların kendiliğinden yürümeyi ve konuşmayı öğrenmesine benzer olarak okuma, yazma ve matematik gibi dersleri de kendiliğinden öğrendiğini keşfetmiştir. Bu yaklaşımda bir ortamın üç temel ögesi bulunmaktadır. Yaşları birbirinden farklı olan çocuklar için oluşturulan bir grup, çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda özgün biçimde hazırlanmış öğretim materyalleri, bu ihtiyaçları anlayan ve uygun şekilde karşılayan özelliklere sahip bir eğitmen. Bu özelliklerin sağlandığı bir ortam söz konusu olduğunda çocuklar 4 ile 6 yaş arasında okumaya başlayabilirler.

Montessori eğitimi nasıl uygulanır?

Montessori eğitiminde çocukların nelerden hoşlanıp nelerden hoşlanmadığı tespit edilir. Bu doğrultuda ilgi alanları tespit edilen çocuklar özgür seçimler yapmaya yönlendirilir. Eğitim sırasında öğrenci merkezdedir. Güne denge yürüyüşleri ile başlayan öğrenciler, sonrasında kendilerine en uygun olan aktivitelerle eğitime devam ederler. Çocukların kendilerini birey olarak görmesinin sağlandığı Montessori eğitiminde aile, öğrenci ve öğretmen iş birliği içerisindedir. Öğrencinin öğrenme hızı doğrultusunda eğitim verilir ve bilgi akılla değil el yordamıyla öğrenilir. Soyut kavramların somut kavramlarla anlaşılması sağlanır. Zihinsel kavramların hissetme metoduyla zihne yerleştirilmesi uygulanır. Hata kontrolünü kendisi yapan çocuk bu sayede öğrenmeyi de yetişkinden bağımsız bir hale getirebilir. Bu eğitim sisteminde kullanılan araç ve gereçler sisteme özeldir. Bunlar; koordinasyon aletleri, prizmatik boyutlarda küpler ve üçgenler, ahşap dominolar, ağırlık tüpleri ve benzeri gereçlerdir. Her yaş seviyesine göre kullanılan materyaller değişmektedir.

Montessori yaklaşımının temel özellikleri

Montessori eğitim sistemi hem okulda hem de evde uygulanabilen geniş kapsamlı bir eğitim modelidir. Bu sebeple hem aile hem de öğretmenler Montessori eğitiminin esaslarını bilmelidir. Montessori eğitim sistemi veren okullarda çocuklar sınıfta rahatça dolaşabilirler. Okulda bulunan tüm alanları diledikleri gibi kullanabilirler ve istedikleri etkinlikleri yapabilirler. Bu sınıflarda gerçeklik ve doğallık büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple materyaller gerçek anlamda kullanılırlar. Her materyalden bir tane bulunan Montessori sınıfında çocuk, materyalin işinin bitmesini beklemek zorundadır. Bu eğitim sisteminde çocuğun temizlik, renk uyumu yakalamak, sabretmeyi öğrenmek, bireyselleşmek gibi yönlerinin gelişmesine büyük önem verilir. Öğrenme isteği ve araştırma zevki bir arada sunulan bu sistemde, çocuklar doğal liderlerdir ve yeni görevler almaktan büyük mutluluk duyarlar. Günlük yaşam becerileri, matematik etkinlikleri, dil geliştirici etkinlikler, duyu eğitimi etkinlikleri, evrensel öğrenme etkinlikleri bu sitemde uygulanan yöntemlerdir.

Montessori eğitim sistemiyle çocuk odası nasıl kurulur?

Montessori eğitim sistemine uygun bir oda, eğitimin temel prensipleri olan çocuğun kendi kendine yetebilmesi ve ihtiyaçlarını kendi başına görebilmesi noktasından hareket etmelidir. Montessori’ye uygun bir çocuk odasında çocuk eşyalara rahatlıkla ulaşabilmeli, ebeveynlerinden bağımsız olarak bu eşyaları kullanabilmelidir. Çocuğun kullanacağı tüm eşyalar kolay biçimde ulaşabileceği bir yükseklikte olmalıdır. Yatak seçimi yapılırken çocuğun ebeveyninden yardım almadan yatağa çıkabilmesini sağlayan bir yatak tercih edilmeli, sabah uyandığında yatağını toplayabilmeli, kendi örtüsünü uyurken üstüne örtebilmelidir. Elbiseler çocuğun erişebileceği bir yüksekliğe asılmalı veya erişebileceği çekmecelere yerleştirilmelidir. Kitaplar göz hizasında ve altında kolayca ulaşabileceği şekilde konumlandırılmalıdır. Oyuncaklar her bir grup oyuncak farklı bölmelere ya da kutulara yerleştirilmiş olarak ayrılmalıdır. Montessori eğitimi oyuncakların karmaşık bir şekilde bir arada durmasını benimsememektedir. Bu kaos görüntünün çocuğun dikkatini dağıtacağı söylenmektedir. Odada beden farkındalığının geliştirilebilmesi için ayna bulunmalı, çocuğun kullanması gereken her şey onun yetişebileceği yükseklikte yer almalıdır.

Montessori eğitim sisteminde çocuğun beslenme düzeni

Montessori eğitim sistemi; çocukların yemek düzeni için buzdolabında onlara ait bir raf ayırmak, çalışabilecekleri özel bir alan yaratmak, kullandıkları eşyaları ulaşabilecekleri bir yerde tutmak, acıktıkları zaman kendi karınlarını doyurabilecekleri bir alan yaratmak gibi faktörlerden oluşmaktadır. Eğitimin amacı çocuğun kendi kendine yetmesidir. Bu nedenle sofra toplamak ve yerleştirmek gibi konularda çocuk desteklenmelidir. Beslenme konusunda ebeveynler çocuğa rol modeldir. Bu nedenle ebeveynler de çocuğun yedikleri yemekten yemelidir. Çocuklar 1 yaşından itibaren çatal ve kaşık tutacak hale gelirler. Uzun bir zaman alsa bile çocuğun kendi yemeğini yemesine izin verilmelidir. Yemek konusunda rutin belirlenmeli ve çocuğun yeme alışkanlığı kazanmasına yardımcı olunmalıdır.