Zeytin Nerede Yetişir: Kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak olan Akdeniz ikliminde yetişir. Bu nedenle don olayının görüldüğü iç bölgelerde yetişemez. *En çok üretim yapılan bölge Ege’dir. (Edremit, Aydın) (yağ sanayi)  *Güney Marmara kıyılarında (Bursa-Gemlik sofralık zeytin tarımı yapılır.) *Hatay, Gaziantep ve Doğu Karadeniz kıyılarında kış ılıklığından dolayı yetişir

Zeytinin İklim ve Toprak İstekleri: Zeytinler için en uygun iklim, ılıman Akdeniz iklimidir. Kışları ılık ve yağışlı, yazları kuru ve sıcak geçen, yıllık 400-800 mm yağış alan yerler zeytin yetiştiriciliği için uygundur. Toprak konusunda pek seçici olmayıp daha ziyade kalkerli-kumlu, derin ve besin maddelerince zengin toprakları sever. Zeytin kısa süre –9C’ ye dayanabilmektedir.

Zeytinlik Tesisi: Yeni kurulacak zeytinlikler eğer mümkün ise uygun arazilerde entansif tesisler olmalıdır. İyi bir toprak hazırlığı yapılmalı, meyilli arazilerde meyil derecesine göre çeşitli teraslar yaparak toprak ve su muhafazası sağlanmalıdır. Topraklar bahçe tesisinden önce özellikle organik gübrelerle gübrelenmelidir. Ürünü değerlendirme amacına göre(yağlık-sofralık) iklim ve toprak özellikleri dikkate alınarak bölgeye adapte olmuş, verimli, az alternans gösteren standart çeşitlerden ve uygun dölleyicilerle zeytinlik tesis edilmelidir. Fidanlar arazi şartlarına göre değişik şekillerde ve taç büyüklüğüne, çeşide bağlı olarak da 4X6m- 7X7m aralıklarla dikilebilirler. Fidan dikimi sırasında ve sonrasında yetiştirme tekniklerine uygun olarak bakım ve besleme işlemleri itina ile yapılmalıdır.

Zeytinliklerin Beslenmesi: Zeytinliklerin gübrelenmesinde, zeytinin yaşına, gelişmesine, sulama durumuna, iklime, kaldırılacak ürün miktarına ve yaprak- toprak tahlilleri neticesinde bitkide ve toprakta belirlenen besin elementlerine göre uygun bir besleme programı hazırlanmalıdır. Zeytin ağacı derin bir kök sistemine sahip olmadığından ve en önemli besleyici kökler gövdeye yakın olduğundan verilecek gübreler hemen taç altına verilmelidir. Azotlu gübreler, zeytinin en çok ihtiyaç duyduğu Şubat- Mart aylarında (amonyum sülfat formunda) verilmelidir. Azotun 1/3’ü sonbaharda verilebilir. Yazın yapılacak gübrelemeler sulamadan önce veya yaprak gübresi şeklinde verilmelidir. Verilecek azot dozu şartlara göre ortalama 50-660 g/ağaç arasındadır. Fosforlu (Triple Süper Fosfat) ve potasyumlu (Potasyum Sülfat) gübreler taç izdüşümüne ve 15-20 cm derine verilmelidir. Bu gübreler sonbahardan ilkbahara kadar verilebilirler. Ağaç başına verilecek K2O miktarı 250-1000gr/ağaç, P2O5 miktarı ise 0-500g/ağaç arasında değişmektedir. Toprağa canlılık ve verimlilik kazandıran organik gübrelerde gübreleme programlarına alınmalı, doğal ve yapay formdaki bu gübreler sonbaharda verilerek toprağa gömülmelidirler. Ayrıca noksanlıkları tespit edilen iz elementleri de mutlaka verilmelidir.

Sulama: Zeytin ağacı genellikle sulanmaz ancak eğer sulama imkanı varsa ürünü artırmak ve kaliteli ürün elde etmek için sulanmalıdır. Verilecek su miktarı ve zamanı topraktaki su rezervine göre ve zeytinin suya ihtiyaç duyduğu hassas devreler göz önüne alınarak tespit edilmelidir. Zeytinin, ürün miktarı ve kalitesini yağ randımanını artırmak için sulanması gereken hassas dönemler; çiçeklenme öncesi ve sonrası (nisan- mayıs), meyve oluşum başlangıcı (haziran sonu- temmuz başı) ve meyvenin renk değişimi devresidir.

Budama: Budamada önemli olan her yaşta yaprak/kök ve yaprak/odun dengesini optimum düzeyde tutmaktır. Bu amaçla zeytinde değişik budamalar yapılmaktadır.

a- şekil budaması: Şekil budamasından amaç, ağacın iskeletini ortaya çıkarmaktır. Fidan dikildikten sonraki ilk 2 yılda hiçbir budama yapılmaz. Ancak topraktan itibaren 40-50 cm’ deki sürgün uçları alınarak fidanların büyümesi sağlanır. 3. yıldan itibaren 60-100 cm yüksekte 3-4 dal bırakılarak şekillendirilir. Daha alttaki uç alınan dallar çıkarılır ve zeytinin tabii eğilimine uygun bir şekil verilir.

b-mahsul budaması: Mahsul budamasından amaç, taç içerisindeki ışıklanmayı artırarak ağacın verimli periyodunu maksimum düzeyde tutmaktır. Yalnız güneş gövdeyi ve ana dalları yakmayacak şekilde uygun seyreltme ile budama yapılmalı, dallar arasında denge kurulmalı, ince dallar aşırı bir şekilde seyreltilmemelidir. Budama 2 yılda bir ve dolu yıla girerken yapılmalıdır.

c-gençleştirme budaması: Ağaç yaşının ilerlemesiyle ağacın odun aksamı artarak ürün kalitesi düşer ve alternansı artar. Gençleştirme budaması ile ağacın kendini yenilemesi mümkün olmaktadır. Budama ana dallarda kademeli olarak yapılır. Önce ana dallardan birisi gövde ile bağlantısının birkaç cm üzerinden budanır. Bu bölgeden kuvvetli sürgünler çıkar. Sonra diğer ana dallarda budamalar yapılarak dallar yenilenir.sifalibitkileriniz.com Ayrıca ağacın tabladan tamamen kesilmesi ile sert bir gençleştirme (kabaklama) budaması, çeşit değiştirme, dondan zarar gören ağaçların yenilenmesi ve büyük hacimli ağaçların tacını küçültmek amacıyla budamalar yapılmaktadır. Budamalardan sonra kesilen yerlere katran sürülmeli ve ağaçlara bordo bulamacı veya bakırlı preparatlarla ilaçlanmalıdır.

Zeytin Ağacının Bakımı
– Zeytin ağacı suya en çok yaz mevsimi ve eylülde ihtiyaç duyar. Eylülde yapacağınız 4-5 sulama meyvelerin miktarını artırır.
– Budama zamanını çok iyi belirlemek gerekir. Yağışın az olduğu bölgelerde mümkün olduğunca geç budama yapmanızda fayda var. Dal kanseri bulunan bölgelerdeyse budamayı yaz döneminde yapın.
– Gübrenin azı da fazlası da zararlıdır. Toprak ve yaprak analizlerini gözardı etmeyin.
– Ürün vermeye hazırlanan zeytin ağaçlarında, çiçeklenme ve meyve bağlama döneminde azota ihtiyaç artar, azotlu gübrenin ilk dozu, çiçeklenmeden 3-4 hafta önce, ikinci dozu meyve tutumunda yani mayısta, son dozu çekirdek sertleşme döneminde yani temmuz-ağustosta verilmelidir. Sulama imkanı yoksa tek seferde şubat sonu mart başında azotlu gübre uygulanabilir.

Zeytin Aşılama Teknikleri
Kök Aşısı: Bilhassa bu aşı sulama ve diğer maksatlarla zeytin bahçesinin tesviyesi sonucu köklerde açılmalar meydana gelmiş ise bu tip aşılar ağaç kaybını önlemek için kaçınılmaz bir mecburiyettir. Bu metot uygulandığında aşılar toprak seviyesinin altında yapılmalı ve her bir aşı için gerekli tedbirler alınarak aşının zarar görmesi önlenmelidir. Aşı noktası uygun bir derinlikte gömülmelidir. Bilhassa verimli topraklara sahip zeytinliklerde bu metot başarılı olmaktadır.

Göz Aşısı: Çok yaşlı ve hastalıklı zeytin ağaçlarının gençleştirilme budaması sırasında kabuk aşı ile aşılanmaları mümkün olmadığı takdirde, bu budama sonucu gelişen 1-2 yaşındaki sürgünlere göz aşısı tatbik edilebilir. Göz aşısı nispeten yavaş gelişmektedir. Kabuk aşısı yapmak suretiyle gelişimin göz aşısına nazaran 1veya 2 yıl çabuklaştırmak mümkündür. Ekonomik şekilde tatbiki mümkün olan yerlerde kabuk aşısı yapılması tavsiye edilmektedir.

Çoban Aşısı (kabuk altı kalem) Zeytin çöğürlerine genellikle çoban aşısı uygulanmakta olup, göz aşısı fazla yapılmamaktadır. Aşıda kullanılan kalemler, bir yıl önce oluşan sürgünlerden alınmaktadır. Kalemler karşılıklı iki göz ve iki yaprak ihtiva etmeli, boyları da 6-7cm. kadar olmalı ve çöğürlerin kalınlığı ile orantılı olmalıdır. Ayrıca kalemin üzerindeki yaprakların 2/3’ü kesilerek su kaybetme yüzeyi azaltılmalıdır. Aşı kaleminin alt kısmı meyillice uzunlamasına kesilerek kama şekli verilmelidir.

Aşılama zamanı çöğürlere su yürüdükten sonra yani, çöğürler rahat kabuk vermeye başladığı zaman yapılmaktadır. Bu bölgelere göre Mart-Mayıs ayları olabilir. Aşılama işlemini sabah erken ve akşam vaktinde yapmakta fayda bulunmaktadır. Sıcaklık, rüzgâr ve şiddetli yağmur aşı tutma oranını olumsuz yönde etkilemektedir.

Dipleri daha önceden temizlenen çöğürlerin toprak sathından 10- 15 cm . yukarısından tepeleri kesilmekte, yaprak ve yan dallar temizlenmektedir. Çöğürün kabuğu yukarıdan aşağıya doğru 2 cm . uzunluğunda dikey olarak çizilerek, kabuk aşı çakısının küt tarafı ile yanlara hafif açılmaktadır. Kalemin alt ucu kesiğin 1- 2 mm . aşağısına gelinceye kadar çöğürün kesilen kabuğu altına tutturulur.

Son zamanlarda rafya yerine aşı bandı kullanımı da oldukça yaygınlaşmıştır. Yapılan aşının kaynaması 15-20 gün’dür. Kalem üzerindeki yaprak parçalarının kendiliğinden dökülmesi veya dokununca düşmesi aşının tuttuğuna işarettir. Normal koşullarda aşı tutma oranı % 80-90 civarındadır.

Aşılar tuttuktan sonra, rafya veya bantların aşının gelişmesini engellememesi için çözülmesinde fayda vardır. Çöğürler aşılama başlamadan birkaç gün önce ve aşı yapıldıktan bir hafta sonra sulanmaktadır. Sulama sırasında aşı noktalarının su içinde kalmamasına dikkat edilmeli ve aşı parseli susuz bırakılmamalıdır.sifalibitkileriniz.com Bölgemizde Mart-Mayıs ayları arasında aşılanan çöğürler Sonbaharda Eylül ayında naylon torbalara alınarak aşı parselinde açılan tavalara dörtlü sıralar şeklinde sıralanmaktadır. Torbalar kendi yükseklikleri kadar çukura yerleştirilirler. Sıra genişliği fazla olduğu takdirde ortadaki fidanların gelişmeleri bozulmakta ve dallanma düzgünce istenilen şekilde olmamaktadır.

Torbalara konulacak harç 1/3 oranında bahçe toprağı, yanmış gübre ve kumdan oluşmaktadır. Aşı parselinden sökülen aşılarda fazla kökler kesilmekte, sürgünlerde uç alınarak torbalara dikilirler ve tavalara sıralanan torbalı fidanlara hemen can suyu verilerek işlem tamamlanır. Doğrudan torbalara şaşırtılan çöğürler de aynı şekilde torbalarda aşılama işlemine tabi tutulabilirler.

Kabuk Aşısı: Bu aşı tipinde aşı ne kadar alçaktan yapılırsa, sonuç o kadar iyi olmaktadır. Aşının başarılı olabilmesinin ilk şartı, anaçtan kaldırılan kanadın veya kanatların korunmasına bağlıdır. Anaçtan tek veya çift kanat şeklinde kaldırılan kabuk aşının üzerine iyice sarılarak sıkıca bağlanmalıdır. Daha sonra aşının çözülmesi esnasında yüzey temizce kesilerek çıkarılır. Bilhassa ergin ağaçların gövde ve kalın dallarına uygulanmaktadır.

Aşılama, kalemlerin öz suyu yürüyüp aktif hale geldikten sonra ve anaçlar aşılamaya hazır olunca yapılmalıdır. Aşılamada en iyi sonuç, bilhassa çiçeklenme devresinin başında alınmaktadır. Yağmurlar erken başlar ve bol olursa Sonbahar vejetasyon devresinde de aşılama yapılabilir. Aşı kalemi alınacak dallar 2-4 yaşları arasında ve kalemden çıkarılacak kabuk üzerinde ise 2-6 adet göz bulunmalıdır. Kalın bir kabuk altına aşılar tatbik edilecekse kalemden çıkarılacak kabuklar daha uzun ve geniş olmalıdır. Aşı bağı olarak plastik sicimler kullanılabilir. Bu işlemden sonra aşı yerlerinin siyah polyethylenle örtülmesi tavsiye edilmektedir. Aşının çözüm zamanı, aşının tamamlandığı andan îtibaren 15-30 gündür.

Aşıların yapılacağı yerler ağaç üzerinde şeklen aşının yapılmasına uygun olan dallar kesilerek düzeltilmeli ve lüzumsuz olanlar tamamen çıkarılmalıdır. Aşılanacak anaçlarda aşıdan en az bir yıl evveline kadar bütün kesimler tamamlanmış olmalıdır. Aşıların ağacın en aktif ve en canlı kısımlarında veya çıkarılan kalın bir dalın bıraktığı yaranın hemen altından ve alçaktan yapılması aşının daha iyi gelişmesini sağlamaktadır. Aşı yerlerinin seçimi, ağaçta halen mevcut bulunan yaraların ve aşı sonrası yapılacak son kesimler ile aşılama sırasında mecbur kalınacak dal kesimleri göz önüne alınarak yapılmalıdır.sifalibitkileriniz.com Böylece yaraların kapanmasını güçleştirecek, aşının gelişmesini yavaşlatacak, ağacın dengesinin bozulmasına sebep olacak ve ağacın üzerinde birden fazla yaranın meydana gelmesi önlenmiş olacaktır.

Aşının yapılacağı yer, muntazam ve mümkünse dik olmalıdır. Böylece aşının anaca kaynaması tam ve mükemmel olacaktır. Aşılanmış gövde veya dallar aşı noktasından bir metre kadar yukarıdan kesilmelidir. Aşının sürmesi sonucu gelişen sürgün, buraya bağlanarak rüzgârdan kırılması önlenmektedir.

15-20 yaşlarında gövdenin dip genişliği 15-20cm. olan ve eğri gelişmiş bir zeytin ağacı mümkün olduğu kadar toprağa yakın bir yerden ve gövdenin yukarı bakan tarafından tek bir aşı ile aşılanmalıdır.

Aşı kalemi üzerinde 2-6 adet göz bulunmalıdır. İlk yıl bu gözlerden çıkacak bir veya birden fazla filizin hepsinin birden gelişmesine fırsat verilmemelidir. Sonraki 2-3 yıl zarfında bu filizler içerisinde en düzgün ve kuvvetli gelişen teşvik edilerek üzerinde hiçbir kesim yapılmamalıdır.